Ο καπιταλιστικός ρεαλισμός των αιολικών πάρκων

Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε με αφορμή μια κουβέντα που άνοιξε σε μάθημα χωροταξίας στην σχολή που φοιτώ. Στο τέλος της διάλεξης, και ύστερα από έντονη αντιπαράθεση, ο καθηγητής μας προσκάλεσε να τοποθετηθούμε επί του θέματος και να συνεχίσει ο διάλογος στην κλειστή ομάδα του μαθήματος στο facebook. Το κείμενο αρχικά αναρτήθηκε στις 18/11/2020 (δύο μέρες μετά τη διάλεξη) σε άλλο μπλογκ και δημοσιεύτηκε την ίδια μέρα στο γκρουπ. Σκοπός του κειμένου ήταν να δοθεί μια απάντηση σε ορισμένα από τα επιχειρήματα που ακούστηκαν κατά την διάρκεια της διάλεξης καθώς και σε ένα άρθρο απ'την Καθημερινή το οποίο προτάθηκε από τον καθηγητή προς τους φοιτητές ως "καλή βάση διαλόγου".

Η κουβέντα για τις ανεμογεννήτριες έχει ανοίξει ξανά το τελευταίο διάστημα. Μιας και τότε είχα θέσει το ζήτημα από πολιτική σκοπιά, πιστεύω το κείμενο μπορεί να συμβάλλει στον ευρύτερο διάλογο και εκτός των ορίων ενός μαθήματος. Επίσης, αυτή τη στιγμή μεθοδεύεται η εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε τρία μέρη με τα οποία έχω άμεση σχέση: στην Θράκη οπού σπουδάζω, στη Ναυπακτία λίγο πιο πέρα από το χωριό μου και στον Υμηττό λίγο πιο πάνω απ'το σπίτι μου. Πέραν του ότι δεν μου αρέσει να διαβάζω ακριβώς τις ίδιες φλυαρίες κάθε φορά που το σύστημα θέλει να προχωρήσει παραπέρα την λεηλασία της φύσης, θεωρώ ζήτημα μεγάλης σημασίας το να αρχίσουμε πάλι να οργανωνόμαστε για να παλέψουμε ενάντια σε αυτήν την βάρβαρη επίθεση. Εκτός από σχολιασμό ενός άρθρου και κομμάτι ενός διαλόγου γύρω από ένα μάθημα, αυτό το κείμενο αποτελεί ταυτόχρονα και κάλεσμα σε δράση προς όλες/ους τις άμεσα (και μη) θιγόμενες από αυτήν την καταστροφή. 

Για τα αιολικά πάρκα (και μια σύντομη κριτική στο άρθρο του καθηγητή Τάσιου)

Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύ έντονος διάλογος γύρω από το ζήτημα των ΑΠΕ (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) καθώς αυτό συνδέεται άμεσα με τα μεγάλα προβλήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα (π.χ. κλιματική αλλαγή). Πρόκειται για ένα πολυσύνθετο και δύσκολο θέμα το οποίο μας επηρεάζει σε κάθε επίπεδο, οικολογικό, οικονομικό, γεωστρατηγικό κλπ. Επομένως, κάθε σχετική άποψη που διατυπώνεται πρέπει να λαμβάνει υπόψιν της το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται αυτό το οποίο εξετάζουμε.

Αρχικά, να ξεκαθαρίσω πως το πρόβλημα δεν είναι γενικά και αόριστα η αιολική ενέργεια αλλά το πως και γιατί παράγεται σήμερα, επομένως, όταν γράφω “αιολικά πάρκα”, τα εννοώ με βάση την συγκεκριμένη συγκυρία στην Ελλάδα του 2020. Δεύτερον, το σχόλιό μου είναι πρωτίστως πολιτικό, καθώς το άρθρο στην Καθημερινή αποτελεί από μόνο του πολιτική τοποθέτηση. Το άρθρο τοποθετείται ξεκάθαρα ΥΠΕΡ των πρόσφατων αιολικών επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που γίνονται στα Άγραφα και στην Σαμοθράκη (και ας μην τις αναφέρει συγκεκριμένα). Επίσης, καθόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι γράφτηκε σε μία περίοδο αντιδράσεων στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών από τοπικές κοινότητες, οικολογικές και πολιτικές οργανώσεις, με κινητοποιήσεις που όλο αυτό το διάστημα καταστέλλονται με πολύ βάρβαρο τρόπο από την αστυνομία¹.

Το άρθρο επίσης συνδέεται με το πρόσφατο νομοσχέδιο Χατζηδάκη που πλέον αποτελεί την ισχύουσα νομοθεσία, στην οποία και συχνά αναφέρεται με θετικό τρόπο ο συγγραφέας².

Πριν ασχοληθώ συγκεκριμένα με το άρθρο του καθηγητή Τάσιου, οφείλω να αναφέρω ενδεικτικά μερικές από τις άμεσες συνέπειες που προκαλεί η κατασκευή και η λειτουργία των αιολικών πάρκων.

Πρώτον, για να μεταφερθούν τα μηχανήματα στις βουνοκορφές ανοίγονται πλατιοί δρόμοι. Αυτό σημαίνει: αποψίλωση δασικής έκτασης, εκτεταμένη χρήση τσιμέντου (ακόμα και δημιουργία μονάδων παραγωγής του)³ και πολλές φορές χρειάζεται ανατίναξη του εδάφους που καταστρέφει για πάντα το φυσικό τοπίο. Συγκεκριμένα στην περίπτωση της Σαμοθράκης, αν οι εργασίες για την εγκατάσταση προχωρήσουν, θα υπάρξουν ευρύτερες καταστροφές στον υδροβιότοπο. Για να φτάσουν οι ανεμογεννήτριες στο σημείο εγκατάστασής τους θα πρέπει να αλλοιωθούν/καλυφθούν με τσιμέντο οι υδάτινοι διάδρομοι που οδηγούν το νερό από το βουνό στην θάλασσα. Αυτό θα αφήσει τεράστιο, μη-αναστρέψιμο, αποτύπωμα για την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής, καθώς και για την οικονομική δραστηριότητα των ντόπιων (αγροτική παραγωγή-τουρισμός)⁴.

Σε δεύτερη βάση, ένα αιολικό πάρκο είναι ένα μεγάλο δίκτυο κολώνων υψηλής τάσης. Οι κολώνες αυτές εκπέμπουν μεγάλη ακτινοβολία. Ανάμεσα στις συνέπειες που αναφέρονται είναι και ο θάνατος σπάνιων αρπακτικών πτηνών που μπλέκονται στις ακτίνες. Πέραν του συχνού φαινομένου της πρόσκρουσης (ακόμα και ολόκληρων σμηνών!), η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία αναφέρει κινδύνους για τα πτηνά σε διάφορα επίπεδα όπως: εκτοπισμούς, αλλαγή της φυσικής πορείας των πτηνών (κυρίως λόγω όχλησης), αλλαγές στην συμπεριφορά πτήσης, αλλαγές στον βιολογικό κύκλο κ.α.⁵.

Τα συνθετικά και ορυκτά έλαια που χρησιμοποιούνται για τη λίπανση των πτερύγων των ανεμογεννητριών είναι επικίνδυνα, τοξικά και ρυπογόνα για το φυσικό περιβάλλον. Σύμφωνα με την Γερμανική κρατική “Υπηρεσία Αντικατάστασης Βλαβερών Πρώτων Υλών” (FNR): “Ο τομέας παραγωγής αιολικής ενέργειας βασίζεται κατά 90% σε συμβατικά έλαια, που κατατάσσονται στις πλέον επικίνδυνες ουσίες για τη μόλυνση κάθε είδους υδάτινου περιβάλλοντος”⁶.

Ένα ακόμη πρόβλημα είναι πως κανείς δεν είναι διατεθειμένος να τις μαζέψει όταν πλέον σταματούν τη λειτουργία τους. Σήμερα στην Ελλάδα έχουμε αιτήσεις για κατασκευή ανεμογεννητριών που μετρώνται στις χιλιάδες, την ίδια στιγμή μονάχα μερικές δεκάδες έχουν εκπληρώσει τον “ενεργειακό στόχο” τους μιας και η διάρκεια ζωής κάθε ανεμογεννήτριας είναι περίπου δύο δεκαετίες. Πολλές από αυτές τις δεκάδες βρίσκονται να σαπίζουν στο σημείο που στήθηκαν καθώς οι κατασκευάστριες εταιρείες δεν τις μετέφεραν για ανακύκλωση. Προφανώς και κανένας καπιταλιστικός φορέας (κρατικός ή ιδιωτικός) δεν είναι διατεθειμένος να μεριμνήσει για μία τέτοιου είδους κοστοβόρα δράση η οποία δεν πρόκειται να επιφέρει το παραμικρό οικονομικό κέρδος σε κανέναν⁷.

Με το κατεστημένο εξορυκτικό κεφάλαιο ή με τον “πράσινο” καπιταλισμό των αιολικών πάρκων;

Όπως αναφέρεται και στο κείμενο, το πρόβλημα της εξάρτησης στα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, λιγνίτης) είναι υπαρκτό και ταυτόχρονα πολύ σοβαρό. Γι' αυτό και ο αγώνας ενάντια στις εξορύξεις είναι εξίσου σημαντικός. Όμως, αυτός ο αγώνας εντάσσεται μέσα στον συνολικότερο αγώνα ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Η άποψη που λέει πως όποια αντιστέκεται στα αιολικά πάρκα λειτουργεί (έμμεσα ή άμεσα) ως υπερασπίστρια του “μεγάλου κακού” (των εξορύξεων) είναι ανέντιμη και έχει συνωμοσιολογικό χαρακτήρα. Πέρα από τον “ρεαλισμό” του άρθρου και όσων λένε πως “δεν υπάρχει εναλλακτική” στην καταστροφή του περιβάλλοντος, οι πρωτοβουλίες κατοίκων εκείνων των περιοχών παλεύουν ενάντια σε όλες τις επιβλαβείς δραστηριότητες εκμετάλλευσης φυσικών πόρων.

Συγκεκριμένα, για τα αιολικά πάρκα, το εκβιαστικό δίλημμα “αιολική ενέργεια ή εξορύξεις” που τίθεται από τους υπερασπιστές αυτών των επενδύσεων είναι ανειλικρινές καθώς δεν τίθεται από την ίδια την πολιτική εξουσία εξ αρχής. Το νομοσχέδιο Χατζηδάκη παρακάμπτει το πρόβλημα της ενεργειακής εξάρτησης στα ορυκτά καύσιμα και απαντάει και στα δύο θετικά, ΚΑΙ αιολική ενέργεια ΚΑΙ εξορύξεις, φροντίζοντας να κρατάει όλες τις μερίδες του ενεργειακού κεφαλαίου ικανοποιημένες⁸. Αν τα αιολικά πάρκα έρχονται να επιλύσουν το πρόβλημα των εξορύξεων, τότε γιατί χαλαρώνει η νομοθεσία και από τις δύο μεριές; Αν αυτό το ζήτημα απασχολούσε πραγματικά τον συγγραφέα του άρθρου (και δεν το ανέφερε απλώς για να υποστηρίξει τα αιολικά πάρκα), τότε λογικά θα ασκούσε μια κάποια ελάχιστη κριτική ΚΑΙ στο ίδιο το νομοσχέδιο (πέρα από την κριτική στους “εχθρούς της αιολικής ενέργειας”).

Ακόμα, στο κείμενο διατυπώνεται η άποψη πως “όποιος αγνοεί στοιχειώδη τεχνικο-οικονομικά δεδομένα, θα έπρεπε να αισθάνεται δισταγμόν να πετάει κουβέντες”. Ποια είναι αυτά τα “τεχνικο-οικονομικά δεδομένα”; Όπως διατυπώνονται στο ίδιο το κείμενο:

Α) “Υπάρχουν λεπτομερείς χάρτες και αυστηρές προϋποθέσεις αποδοτικότητας για την επιλογή των θέσεων των αιολικών πάρκων”

Β) “Η στοιχειώδης προϋπόθεση βιομηχανικής εκμετάλλευσης είναι η οικονομική αποδοτικότητα: Αν το κόστος εγκατάστασης, λειτουργίας και μεταφοράς είναι δυσανάλογα υψηλό, κανείς δεν δικαιούται να το φορτώσει στις πλάτες του λαού μας”

Γ) “Ύστερα από δεκάδες χρόνια διαλόγων, αντιδικιών και αναζήτησης ισόρροπων κριτηρίων, διαθέτομε επιτέλους μιαν από τις αυστηρότερες νομοθεσίες περί το όλον θέμα.” (η νομοθεσία είναι πράγματι “αυστηρή”, απλά όχι με βάση περιβαλλοντικά κριτήρια)

Τα παραπάνω στοιχεία που παρουσιάζονται σαν αδιαμφισβήτητα αντικειμενικά δεδομένα, στην πραγματικότητα δεν αποτελούν παρά ιδεολογικά δόγματα μιας αντίληψης που αξιολογεί τα πάντα με όρους κέρδους-ζημίας, οικονομικής αποδοτικότητας για το κεφάλαιο. Ο συγγραφέας, με εξαιρετικά επικριτικό και αυστηρό ύφος, μας καλεί να υιοθετήσουμε το ίδιο ιδεολογικό δόγμα, ένα δόγμα το οποίο δεν μας επιτρέπει να αμφισβητήσουμε την αποδοτικότητα του ίδιου του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής όσον αφορά τις ανθρώπινες ανάγκες. Όμως, στην συγκεκριμένη διατύπωση εμπεριέχονται και κάποιες παραδοχές, χρήσιμες για όποια θέλει να θέσει ερωτήματα αμφισβήτησης και να βρει διέξοδο από τον “οικονομικό ρεαλισμό” που πλασάρεται: 1. Η “στοιχειώδης προϋπόθεση” της καπιταλιστικής παραγωγής δεν προσβλέπει στις ανθρώπινες ανάγκες αλλά στην “οικονομική αποδοτικότητα”. Τι κάνουμε λοιπόν αν αυτά τα δύο βρίσκονται σε σύγκρουση; και 2. Τα κόστη παραγωγής ενέργειας φορτώνονται σε κάθε περίπτωση “στις πλάτες του λαού”. Πράγματι, οι κλιμακωτές αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ και στα πάγια ρεύματος συνδέονται άμεσα με τις επενδύσεις που γίνονται για παραγωγή ρεύματος (το οποίο πωλείται στην ΔΕΗ)⁹. Θα έπρεπε να αναρωτηθεί κανείς, την στιγμή που υπάρχει ολοένα και περισσότερη παραγωγή ρεύματος, γιατί αυτό ακριβαίνει όλο και περισσότερο; Πως γίνεται η αύξηση της παραγωγής ενός προϊόντος να το ακριβαίνει με αποτέλεσμα όλο και πιο πολύς κόσμος να δυσκολεύεται να το πληρώσει; Και, εφόσον τα κόστη αυτών των επενδύσεων φορτώνονται στις πλάτες του λαού, τι ευθύνεται που ο λαός δεν μοιράζεται και τα κέρδη;

Οι απαντήσεις και σε αυτά τα ερωτήματα παραμένουν ιδεολογικής φύσεως και δεν μπορούν να δοθούν από μία ιδεολογία που κοιτάει την υπεράσπιση του υπάρχοντος πολιτικού και οικονομικού συστήματος. Μια τέτοια ιδεολογία είναι ικανή να προσφέρει μόνο δικαιολογίες, όχι λύσεις, κάτι το οποίο φαίνεται παρακάτω.

Στην επόμενη παράγραφο ο συγγραφέας κάνει ξεκάθαρο πως δεν δέχεται προβληματισμούς που δεν αποδέχονται τα παραπάνω “τεχνικό-οικονομικά δεδομένα”. Ένα ερώτημα που αποπειράται να απαντήσει είναι “Και με το ορνιθολογικό ζήτημα τι θα γίνει;” για να βάλει στην συνέχεια το ποσοστό θνησιμότητας πτηνών εξαιτίας των ανεμογεννητριών “εν συγκρίσει” με το ποσοστό θνησιμότητας πτηνών από “τους ψυκτικούς πύργους, τις καπνοδόχους, τα καλώδια υψηλής τάσεως της ΔΕΗ”, ακόμη και με “την κυκλοφορία των αυτοκινήτων στους αυτοκινητοδρόμους”. Που αποσκοπεί αυτή η παράθεση επιβλαβέστερων παραδειγμάτων; Στον συμβιβασμό και στην αποδοχή μίας ακόμη καταστροφικής δραστηριότητας. Αν το διαβάσουμε προσεκτικά, θα διαπιστώσουμε πως ο συγγραφέας στο συγκεκριμένο σημείο δεν μιλάει για κάποιου είδους “βελτίωση” μίας κατάστασης, απλώς μας ζητάει να αποδεχτούμε την περαιτέρω καταστροφή στα πλαίσια της ήδη υπάρχουσας. Το σπίτι μας έχει πάρει φωτιά και καλούμαστε να συμβιβαστούμε με την χημική ενίσχυση της πυρκαγιάς, με μοναδική αιτιολόγηση τον απόλυτο κυνισμό· μας έχουν ήδη τυλίξει οι φλόγες.

Ο μόνος “αντίλογος” που δέχονται οι οπαδοί του ιδεολογικού δόγματος του καπιταλιστικού ρεαλισμού, ενός δόγματος που αρνείται να αμφισβητήσει τα “τεχνο-οικονομικά δεδομένα” είναι ένας κούφιος “αντίλογος”, ανίκανος να δώσει πραγματικές απαντήσεις σε όποιο ζήτημα απασχολεί την κοινωνία μας, καταδικασμένος να μας υπενθυμίζει διαρκώς πως “υπάρχουν και τα ακόμη χειρότερα”, μέχρι να καούμε ολοσχερώς¹⁰.

Στο κείμενο θίγεται και το ζήτημα της ενεργειακής εξάρτησης “απ’ έξω” (χωρίς βέβαια να διασαφηνίζεται το από που) μαζί με μία σύντομη σοβινιστικού τύπου αναφορά περί του παντοτινού “κινδύνου εξ ανατολάς” (για να μην ξεχνάμε, αυτά τα εξοπλιστικά προγράμματα δεν θα αγοραστούν από μόνα τους). Για τι είδους “ανεξαρτησία” μιλάμε όταν η ελληνική οικονομία είναι πλήρως εξαρτημένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ; Ποιος παίρνει τις όποιες αποφάσεις για την ενέργεια και ποιον εξυπηρετούν αυτές;

Ακόμα, θίγεται το ζήτημα του τουρισμού. Ο συγγραφέας παραδέχεται ότι ο τουρισμός βάλλεται σημαντικά από τα αιολικά πάρκα, αλλά μας καθησυχάζει πως μπορούμε να τα μετατρέψουμε και εκείνα σε “εναλλακτικά” τουριστικά αξιοθέατα. Είναι προβληματική η εμπορευματοποίηση βουνοκορφών από μόνη της, είτε για τον τουρισμό (βλ. κατασκευή τουριστικών θέρετρων), είτε για αιολικά πάρκα. Είναι παράλογο όμως το να πιστεύουμε πως η καταστροφή τους θα οδηγήσει σε βελτίωση του τουρισμού σε εκείνες τις περιοχές. Όμως, το να υπάρχει ανησυχία για την τουριστική βιομηχανία είναι απολύτως λογικό. Μία ανησυχία που προκύπτει από το γεγονός ότι η βασικότερη πηγή εσόδων για την χώρα είναι ο τουρισμός. Το ερώτημα εδώ είναι ποιος ευθύνεται για το γεγονός πως το Νο1 “εθνικό προϊόν” κατέληξε να είναι ο τουρισμός, το πιο επισφαλές¹¹ και το πιο εύθραυστο¹² πράγμα στο οποίο μπορεί (;) να βασιστεί μια οικονομία. Η απάντηση και στα δύο είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση¹³, στην οποία “έχουμε” (έχουνε*) δώσει ορισμένες δεσμεύσεις, των οποίων η τήρηση φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα τον συγγραφέα¹⁴.

Υπάρχουν και άλλα ζητήματα, όπως το ζήτημα της πυρασφάλειας ή της προστασίας αρχαιολογικών χώρων. Μία απλή ανάγνωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας αρκεί για να καταρρίψει τους συγκεκριμένους ισχυρισμούς. Είναι παράλογο να μιλάμε για “εμπιστοσύνη στους αρχαιολόγους” όταν την ίδια στιγμή, ξαφνικά, με μία νομοθετική διάταξη απελευθερώνεται σχεδόν πλήρως η επενδυτική δραστηριότητα σε αρχαιολογικούς χώρους. Το ίδιο ισχύει και για την πυρασφάλεια, δεν μπορούμε να βασιζόμαστε στις αποψιλώσεις δασών και τη διάνοιξη δρόμων για την μεταφορά ανεμογεννητριών ως υποκατάστατα πραγματικής πυρασφάλειας (πχ αντιπυρικές ζώνες) που θα προέκυπτε από ένα μελετημένο σχέδιο το οποίο θα προοριζόταν ειδικά γι'αυτόν τον σκοπό. Ας σημειωθεί σε αυτό το σημείο πως το κράτος αδιαφορεί για την πυρασφάλεια και έχει επιδείξει πάμπολλες φορές στο παρελθόν πως παρακάμπτει πλήρως τη δασοπροστασία, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη καταστροφή στο Μάτι.

Είναι το “αισθητικό ζήτημα” απλώς ζήτημα αισθητικής;

Παρακάτω, ο συγγραφέας μας ζητάει να παρακάμψουμε την αισθητική προσέγγιση του ζητήματος, όπως μας διαβεβαιώνει ότι κάνει και ο ίδιος άλλωστε. Δηλαδή, ζητάει από την τοπική κοινωνία, η οποία ζει και εργάζεται στις περιοχές που βρίσκονται στο στόχαστρο του ενεργειακού κεφαλαίου, να “υποχωρήσει” στο “αισθητικό κομμάτι” (;) και να παραχωρήσει τις βουνοκορφές στα μηχανήματα και τα ΜΑΤ. Αυτό παρουσιάζεται ως ένα ζήτημα αισθητικής και μόνο, στην πραγματικότητα είναι πολλά παραπάνω. Οι βουνοκορφές δεν είναι ιδιοκτησία κανενός για να παραχωρούνται τόσο απλά. Οι αντιλήψεις που θέλουν τα πάντα να αποτελούν κάποιου είδους εμπόρευμα είναι ταυτοχρόνως ιδεολογικές, συμφεροντολογικές και σίγουρα βαθιά προβληματικές, και πρέπει να αναγνωρίζονται ως τέτοιες, ειδικά όταν προέρχονται από άτομα που θα βιαστούν να καταγγείλουν τον “πολιτικό αμοραλισμό” ανθρώπων που δεν θέλουν να βλέπουν το ζωτικό και εργασιακό τους περιβάλλον να καταστρέφεται. Είναι εξωφρενικό! Τα ίδια άτομα που θα ενοχλούνταν από ένα σύνθημα στον τοίχο ενός πανεπιστημίου, τώρα ζητάνε από τις τοπικές κοινότητες εκείνων των περιοχών να κάνουν “έναν συμβιβασμό” (να υποκύψουν στην καταστροφή του περιβάλλοντος) για έναν “σκοπό τεραστίως μεγαλύτερης σημασίας” (τα κέρδη του ενεργειακού κεφαλαίου).

Μπορούν οι ΑΠΕ να λειτουργήσουν προς μία θετική κατεύθυνση ανεξαρτητοποίησης της οικονομίας από τους υδρογονάνθρακες;

Αυτό είναι ένα περίπλοκο ερώτημα και δεν έχει εύκολη απάντηση. Το ερώτημα της ενεργειακής κάλυψης της παραγωγής δεν πρέπει να τίθεται από μόνο του χωρίς να τίθεται το ερώτημα για τι είδους παραγωγή μιλάμε. Ας λάβουμε σαν δεδομένο πως όλοι οι τομείς της οικονομίας συνδέονται μεταξύ τους. Μπορούμε να μιλάμε για “ενεργειακή αυτάρκεια” εντός ενός καπιταλιστικού πλαισίου; Η παραγωγή ενέργειας στον καπιταλισμό δεν χρησιμοποιείται για να καλύψει τις ανάγκες του λαού σε ρεύμα αλλά για να παράξει κέρδη για τους επενδυτές (από την πώληση ενέργειας σε άλλους τομείς της βιομηχανίας) και για να στηρίξει μία βιομηχανία η οποία εκ φύσεως λειτουργεί εις βάρος της ανθρωπότητας. Για να μπορούμε να μιλάμε για ένα πραγματικά θετικό ενεργειακό πλάνο, πρέπει πρώτα να υπάρξει συντονισμένη και συνολική αλλαγή σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Αυτό το πρόβλημα δεν θα το λύσει ούτε η ελεύθερη αγορά ούτε ένα κράτος που εξυπηρετεί καπιταλιστικά συμφέροντα. Για να σκεφτούμε ποια εναλλακτική θα μπορούσε να είναι προς το συμφέρον της κοινωνίας πρέπει πρώτα να είμαστε και σε θέση να ασκήσουμε κριτική στα αντικοινωνικά κριτήρια με τα οποία αξιολογείται η κάθε επενδυτική πρόταση από την υπάρχουσα πολιτική και οικονομική εξουσία. Ένα απλοϊκό αλλά βάσιμο παράδειγμα: ένα εργοστάσιο που παράγει όπλα (μεγάλη μερίδα της βιομηχανίας σε κράτη όπως οι ΗΠΑ) ενδεχομένως να καταναλώνει μεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας συγκριτικά με ένα εργοστάσιο που παράγει νοσοκομειακό εξοπλισμό. Αν το πρώτο είναι πιο κερδοφόρο για τον κεφαλαιοκράτη (που είναι, λόγω της δομής και τις προτεραιότητες του ίδιου του καπιταλισμού και των στρατιωτικών “αναγκών” των ιμπεριαλιστικών κρατών), τότε είναι ξεκάθαρο σε τι θα επιλέξει να επενδύσει¹⁵. Ο καπιταλισμός είναι ο μεγάλος κεφαλαιοκράτης που ευθύνεται για όλη αυτή την καταστροφή, το κράτος είναι το εργαλείο του.

Αντί να σκεφτόμαστε πως θα διαχειριστούμε την καταστροφή μας, πρέπει να ξεκινήσουμε να σκεφτόμαστε το μέλλον με πραγματικούς όρους, ξεκινώντας πάντα με βάση τις υπάρχουσες οικονομικές (και όχι χρηματιστηριακές!) δυνατότητες, αλλά ταυτόχρονα σκεπτόμενες εκτός του υπάρχοντος πολιτικού και ιδεολογικού πλαισίου. Αυτή την στιγμή δίνονται αγώνες για ζητήματα ζωτικής σημασίας, αγώνες σημαντικοί οι οποίοι κρύβουν τη δυναμική που σαν κοινωνία οφείλουμε να ξεκλειδώσουμε. Το πραγματικό δίλημμα είναι το αν θα καταφύγουμε στην εύκολη λύση της αυτόματης απόρριψής τους (και στην υποτίμηση όσων συμμετέχουν σε αυτούς) ή αν θα διερευνήσουμε την πραγματική ουσία αυτών των αγώνων.

Παραπομπές:

1. https://www.efsyn.gr/ellada/periballon/212464_mpoylntozes-sekioyriti-kai-mat-patisan-ta-agrafa

https://tvxs.gr/news/τοπικά-νέα/χανιά-ματ-και-14-συλλήψεις-στο-αποπηγάδι

https://thepressproject.gr/diokonte-epidi-antistathikan-stis-anemogennitries-sta-agrafa/

https://www.lifo.gr/now/greece/283139/tinos-epithesi-ton-mat-kataggelloyn-diadilotes-poy-diamartyrontan-gia-anemogennitries

2. https://www.kathimerini.gr/opinion/1081615/to-misos-kata-tis-aiolikis-energeias/

“Υστερα από δεκάδες χρόνια διαλόγων, αντιδικιών και αναζήτησης ισόρροπων κριτηρίων, διαθέτομε επιτέλους μιαν από τις αυστηρότερες νομοθεσίες περί το όλον θέμα.”

3. https://avant-garde.com.cy/kosmos/afti-i-vraxonisida-stin-ellada-dinei-reuma-se-pentakosia-spitia

Όπως μας διαβεβαιώνει και ένας υπέρμαχος των ανεμογεννητριών: “Για να ξεκινήσουν τα έργα κατασκευάστηκαν δρόμοι μήκους 11 χιλιομέτρων, μικρό λιμάνι για να δένουν τα πλοία που μετέφεραν τις πρώτες ύλες, αυτόνομες εγκαταστάσεις για τη φιλοξενία των εργαζομένων, ενώ στήθηκε μέχρι και μονάδα παραγωγής τσιμέντου.”

4. https://prin.gr/2017/08/η-σαμοθράκη-απέναντι-σε-εργολάβους-κα

5. https://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=1376&aID=401

6. https://kokinokamini.blogspot.com/2017/06/fachagentur-nachwachsende-rohstoffe-fnr.html

7. http://skra-punk.com/2020/06/27/anemogennitries-ochi-alla-giati-ochi/

8. https://parallaximag.gr/life/perivallontiko-nomoschedio-ti-provlepei-to-n-s-pou-psifistike-kai-prokalese-thyella (το κείμενο περιγράφει τα προβληματικά χαρακτηριστικά του νομοσχεδίου, αξίζει να διαβαστεί από όποια/όποιον ενδιαφέρεται για το ζήτημα)

9. https://antigeitonies3.blogspot.com/2019/02/blog-post_0.html

“Διαμορφώνεται έτσι ένα πακέτο μέτρων που θα εκτινάξει το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας κυρίως για τους μικρούς καταναλωτές, τα λαϊκά νοικοκυριά. Σαν αιτία των αυξήσεων παρουσιάζεται το αυξημένο κόστος ρύπων που καταβάλλει η ΔΕΗ. Πρόκειται για κόστος το οποίο προκύπτει κατά βάση από επιδοτήσεις προς τους επενδυτές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) αλλά και προς τις μεγάλες βιομηχανίες.”

10. “Είναι ευκολότερο να φανταστούμε το τέλος του κόσμου παρά το τέλος του καπιταλισμού”. Αξίζει να διαβαστεί το βιβλίο του Mark Fisher “Καπιταλιστικός Ρεαλισμός” το οποίο αναφέρεται στο συγκεκριμένο ιδεολογικό δόγμα που μαστίζει την ανθρωπότητα σήμερα.

https://monoskop.org/images/5/51/Fisher_Mark_Καπιταλιστικός_ρεαλισμός_Υπάρχει_άραγε_εναλλακτική.pdf

11. https://prin.gr/2020/05/τουρισμός-δικά-τους-τα-κέρδη-δικές-μας/

12. https://prin.gr/2018/07/τουρισμός-ιδού-το-νέο-μοντέλο-ανάπτ/

13. Σε αυτό το σημείο μπορούν να διαβαστούν διάφορα κείμενα για την Κοινή Αγροτική Πολιτική που επέβαλλε η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία οδήγησε στον κατακερματισμό της αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα, μετατρέποντας την χώρα σε ένα τεράστιο τουριστικό θέρετρο. Παραθέτω το παρακάτω κείμενο για τα δεδομένα που παρουσιάζει (χωρίς να συμφωνώ με όλες τις απόψεις που διατυπώνονται σε αυτό): https://www.komep.gr/m-article/I-EKSELIKSI-TIS-KOINIS-AGROTIKIS-POLITIKIS/

14. https://www.kathimerini.gr/opinion/1081615/to-misos-kata-tis-aiolikis-energeias/

“Πώς θα το πετύχομε, όταν σέρνομε τη χώρα στην υπανάπτυξη των μόνων καθαρών πηγών, που είναι οι ανανεώσιμες, και στον μελλοντικό κίνδυνο να μη σεβασθούμε και τις δεσμεύσεις μας προς την Ε.Ε. — πάλι;”

15. https://edition.cnn.com/2019/12/09/world/sipri-weapons-report-2019-scli-intl/index.html

https://www.mintpressnews.com/oregon-wildfires-helicopters-afghanistan/271065/